تفسیر آیۀ «نور» از منظر ابن سینا و داراشکوه

از جمله مراتب قوای نظری نفس، بنابر تقریر ابن سینا، قوه‌ای است که استعداد کسب معقولات را دارد و عقل هیولانی نامیده می‌شود و با «مشکاۀ» در آیۀ نور مطابقت می‌کند؛ در مسیری که نفس به یک قوۀ خاص استکمال می‌یابد و به کمال خاصی می‌رسد، که همانا حصول شهودی و حضوریِ معقولات بالفعل در ذهن است و مصداق «نورٌ علی نور» در آیه است؛ از این کمال و قوه به‌ترتیب به عقل مستفاد و عقل بالفعل یاد می‌شود. سرانجام، عقل فعال است که عامل خروج از هیولانی‌بودن به بالملکه‌شدن و از بالملکه‌بودن به فعلیت تام است و مصداق «نار» در این آیه است. داراشکوه نور ذات را نوری می‌داند که به هیچ ‌یک از حواس درنمی‌آید و درواقع، در ادراک نور ذات باصره، سامعه، ذائقه، شامه، و لامسه عین یک‌دیگر و یک ذات شوند و آن نور خداست. «درخت زیتون» اشاره‌ای به روح اعظم است.